Thông tin chung
MÃ TIỀN là Cây gỗ trung bình tên la tin là Strychnos nux-vomica thuộc họ Mã tiền Loganiaceae bộ Long đởm Gentianales
- Tên Việt Nam: MÃ TIỀN
- Tên Latin: Strychnos nux-vomica
- Họ: Mã tiền Loganiaceae
- Bộ: Long đởm Gentianales
- Lớp (nhóm): Cây gỗ trung bình
Hình ảnh
Phân bố
Thế giới: Lào, Campuchia, Thái Lan, Mianma, Ấn Độ….
Việt Nam: Gia Lai, Kontum, Phú Yên, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Sông Bé, Tây Ninh, Thuận Hải, Đồng Nai…
Đặc điểm
Cây rụng lá cao 10 – 25m, đường kính 45 – 80cm, thân tròn, mập, không thẳng, tán rộng và rậm. Vỏ thân màu xám trắng, hơi nhăn dọc. Thịt vỏ màu trắng vàng hơi ròn. Cành non, đôi khi có gai ở nách lá. Lá đơn nguyên mọc đối, hình trứng tròn, đôi khi gần tròn, dài 6 – 12cm, rộng 5 – 9cm. đầu hình nêm, tù, hoặc gần tròn thường có một mũi ngắn, gốc hình tim men theo cuống. Gân lá hình cung, với đôi gân giữa lớn gần bằng gân chính. Cụm hoa ngù – tán ở kẽ lá đầu cành. Hoa màu vàng nhạt có mùi thơm. Lá bắc nhỏ có lông, 5 cánh đài hợp thành ống ngắn, có 5 răng phía trên, màu xanh. 5 cánh tràng màu vàng nhạt, trắng hoặc xanh nhạt hợp phía dưới thành ống, thùy tràng dày nên ở đầu, 5 nhị không cuống, đính trên ống tràng. Bầu hình trứng, có nhiều noãn. Quả mọng hình cầu, đường kính 2,5 – 4cm, nhẵn, non màu xanh sang màu vàng, khi khô màu nâu, quả bì cứng rắn, cơm quả màu trắng. Nhiều hạt dẹt phủ lông mịn màu trắng bạc.
Đặc tính
Cây ưa sáng, sống ở hầu khắp các sinh cảnh từ vùng duyên hải đến vùng núi cao hay nơi đồng bằng, thung lũng, khe suối, đất ẩm và chịu nhiều loại địa hình, các loại đất khác nhau từ khô hạn đến thường xanh hoặc nửa rụng lá. Hoa tháng 2 – 3. Quả tháng 8 – 10.
Công dụng
Gỗ màu trắng, thô, xấu, nhẹ, dùng đóng đồ đạc thông thường. Hạt lá nguồn alcaloid quan trọng để chế strychinin. Hạt Mã tiền có chứa các alcaloid chính là strychnin, brucin và các alcaloid-B-colubrin vomicon, novacin, icagin và loganin. Strychnin là một chất độc và có vị đắng, tính hàn, rất độc, có tác dụng thông lạc, chỉ thống, tán kết tiêu thũng. Nó tác dụng vào tất cả các cơ quan làm chuyển động nhiều hay ít tuỳ theo liều lượng vào cơ quan như dạ dày, hệ thần kinh, tim. Dùng với liều lượng thích hợp, nó kích thích dây thần kinh, điều hoà sự hoạt động thần kinh, nhất là hệ thần kinh tuỷ. Lại có tác dụng khai vị, giúp sự tiêu hoá.
Tài liệu tham khảo
Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế – Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh – trang 479